Ka spah ka ri Khasi shabar

Ka rilum Khasi-Jaiñtia ka dei kaba la rim bha naduh kulong kumah hyndai hynthai. Hangne ki briew ki ïoh ïa ka hok nongkynti ïa ka khyndew ka shyiap, ïa kiei kiei kiba don halor bad...

Kynjatshai

— 3 minutes read

Ka rilum Khasi-Jaiñtia ka dei kaba la rim bha naduh kulong kumah hyndai hynthai. Hangne ki briew ki ïoh ïa ka hok nongkynti ïa ka khyndew ka shyiap, ïa kiei kiei kiba don halor bad hapoh khyndew, kaba ïapher bah bak ly bak na kiwei ki jaka ne kiba ju ong kum ki jaka ri thor. Ha ka jingkylla ka por, ki briew kila mareh sharum sha-neng, ban khih ban ksar, ban krih ban shang kylleng ban wad ïa ka bam ka sa ban pyndap pynbiang hynrei ha kine ki sngi, ka la kham nang jur shuh shuh ka jingkwah jong u briew haduh ban kamai spah, ban pynjot ïa ka mariang, ban pynjot ïa ki um ki wah bad kumta ter ter. 

Hangne ha ri Khasi-Jaiñtia ki don lut ki marpoh khyndew ha kaba kiwei kim da don. Ka dei ka ri kaba riew spah hynrei ki nong-shong shnong kiba duk. Ki marpoh khyndew ba remdor tam ki don hangne kum u Uranium, u maw-shun, u dewïong, u sillimanite, ka ksiar, wat ka petrol ruh ka lah ban don. Hynrei nalor kine, ka jingityn-nad ka jingithiang ki lum ki wah, ka jinglong ka suiñ bneng, ka lariti, ka dei sa kawei pat ka bynta kaba pynlong ïa ka spah jong ka ri Khasi. Watla ka rep ka riang ka dei ka bynta kaba kongsan bha kaba bsa kaba aikam bun tam ïa ki nong-shong shnong sha jaka nongkyn-dong hynrei kaba sngewsih ka long ba kiba rep ki nang syrdep katba nang rep bad kane ka dei namar ba ka sorkar kam don ka polisi kaba khlaiñ bad bun ki skhim na ka sorkar pdeng kim ïahap ban pyntreikam ha kane ka jylla namar ba ki pyrkhing bad ki thaw ïa ki kyndon ki bym iahap ïa ka jingling kane ka thaiñ ym kum sha ri thor.

Kawei kaba sngew pang met bha ban ïohi mynta ki por, ka long ba ki spah jong ka ri Khasi-Jaiñtia kila tuid lut shabar bad nangne ka dei tang ka par sei ïa ki mar ki mata bad ka jaka sain ka don shabar. Ka jingtih ïa ki maw thup, u mawshun, u dewïong kila tuid lut shabar ri kum sha Bangladesh bad sha kiwei ki jylla ka ri India namar ba hangne kim don ki jaka ban pyndonkam hi. Ym tang ba tih ba khlong ïa ki nangne hynrei wat ka khyndew ka shyiap ruh ka tuid sha Bangladesh namar ba kam don ka jingïada ban pynneh ban pynsboh ïa ka khyndew na bynta ka rep ka riang.

Da ki spah bad hajar kali la sha-lan ïa ki mawthup, u dewïong, u mawshun, ka khyndew, u shyiap na kane ka ri Khasi Jaiñtia shabar. Kane kam wanrah eiei ka jingmyn-toi ïa ki paidbah watla ka sorkar ka shu ioh khajna bad katto katne ngut ki heh saipan hynrei ki paid-bah kiba bun kim ïoh eiei lait noh tang kiba niah kali, bad kiba tih maw. Kane ka dei namar ba kam don ka karkhana kaban saiñ ïa kine ki mar (raw materials) watla ki don kyrhai hangne.

Ka jingtih maw, tih dewïong, mawshun bad kiwei ki marpoh khyndew, ka pynjot ïa ka mariang bad kan ktah kylla sha ki briew pat. Ia mynta, ka la dei ban sangeh ban pynjot ïa ka mariang, ka sorkar ka dei ban pynkhlaiñ ïa ka kam jngohkai, ïa ka rep ka riang, ka ri jingri, bad kiwei ki kam kiba ïadei bad ki bym pynjot ïa ka mariang hynrei lada bteng ka jingtih maw, jingpynjot ïa ka mariang, shen ka ri Khasi-Jaintia kan sa sah sa tang ka shyieng bad kan wan ka jing-hiran kaba shyrkhei ha ka jaitbyn-riew.