SHILLONG:
Ha kine ki sngi ba la dep, ka Ïing Bishar ba ha khliehduh jong ka ri, ka la shim ïa ka rai ban dang ailad ïa ki ïa ki rit paid Schedule Caste bad Schedule Tribe, ïa kiba la ñiew ba ki dei ki jaitbynriew kiba dang duna ka ïoh ka kot, ba kin dang ïoh ïa ki jingmyntoi jingbhah kam, kumjuh ruh ïa ka bhah ïoh jaka pule.
Kane ka jingshim rai jong ka Ïing Bishar, kaba kynthup ïa ki san ngut ki nongbishar, kiba ka pynjanai ïalade ha ki mukotduma kiba ïadei bad Ka Riti Synshar jong ka Ri India, ka long halor ka mukotduma kaba pyrshah ïa ka 103rd Constitutional Amendment jong ka Sorkar India.
Ha katei ka jingshim rai kaba la eh hi triang, lai ngut ki nongbishar ki la ai rai ba ki jait bynriew SC bad ST ki dei ban dang ïoh ïa kitei ki jingmyntoi bad ar ngut ki nongbishar ki ong ba dei ban pynkut noh. Wat la kata ka jingmyntoi SC bad ST kan dang bteng, hynrei, na ki dak shin kiba paw ki pyni na kane ka jingai rai, ka long ba ki jingmyntoi SC bad ST kin ym slem shuh ba ki lah ban kut noh. Kine kiei kiba mih na ka Ïing Bishar, ki dei ban pynsngewthuh ïa ki riew Schedule Tribe ba kim dei ban shongthiah thai ha kata ka jingïoh jingmyntoi riewlum rit paid.
Hynrei, ban ïeng rangbah ha kaba pyntbit ïalade ha baroh ki liang, la ka long ka trei ka ktah, ka kamai kajih, ka seng kam seng jam bad ha ki jingpule ba ngi duna ïa kiwei pat ki jaitbynriew jong ka ri India. Kaei kaba lah ban sngewthuh na ka rai jong ka Ïing Bishar ba ha khliehduh jong ka ri, ka long ba ki ar ngut ki nongbishar kim kwah shuh ba kata ka jingmyntoi ïa ki rit paid kan bteng.
Shuh shuh, wat kita ki lai ngut ki nongbishar kiba ong ba kita ki jingmyntoi ki dang dei ban bteng, ki ong ruh da ka sngewkhia mynsiem ba kine ki jingïoh jingmyntoi ki dei ban don ruh ka por ha kaba yn pynkut noh ïa ki. Dei ban pynkut noh ïa kane ka rukom pyrkhat kaba pynjaituh na ka daw ba don kata ka Reservation Policy ba pyntrei kam da Sorkar India bad ruh da ka Sorkar jylla.
Ka nongbishar Bela M. Trivedi, kaba long kawei na kine ki lai ngut ki nongbishar, wat la ka la ai jingkyrshan ïa ka Reservation Policy, hynrei, ka la bynñiaw ruh ha kajuh ka por da kaba ong, “Ka la dei ka por ba hadien 75 snem ba ka India ka la ïoh ïa ka jinglaitluid, ba dei ban peit biang ïa kane ka jingmang kyrpang na ka bynta ka bha ka miat jong baroh lang”.
Ka la ong ba ka jingmang kyrpang ïa ka jingdon jong ki nongmihkhmat Schedule Castes bad Schedule Tribe ha ki Ïing Dorbar Thawaiñ Lok Sabha bad ha ki Ïing Dorbar Thawaiñ jong ki jylla ki dei ban kut noh hadien 80 snem ba ka ri India la ïoh ïa la ka jong ka Riti Synshar jong ka Ri.
Ka Trevidi ka la ong ba la pynduh noh ïa ki nongmihkhmat Anglo-India sha ka ka Ïing Dorbar Parliament bad Ïing Dorbar Thawaiñ jong ki jylla ha ka 25 tarik u Kyllalyngkot, 2020 lyngba ka 104th Constitutional Amendment.
Ka la ong ruh ba kane ka dei ban long na ka bynta kito ki jaitbynriew kiba la ïoh ïa ka jingbhah kyrpang bad bteng ruh da ka ong ba lada leh kumne, kan wanrah ïa ka jingïaid shaphrang ha ka jingsynshar paidbah, ka ri kaba lait na ka jingïapher kyrdan jaitbynriew bad ba ïa ryngkat kyrdan baroh.
