SHILLONG:
Ka shnong Wahkhen kaba jngai kumba 50 km na ka nongbah Shillong bad kaba hap hapoh ka Pynursla Civil Sub-Division, East Khasi Hills District, ka dei kawei na ki shnong ha thaiñ Ri War kaba dang khlaiñ ha ka jinglong tynrai, ha kaba 80% ki nongshong shnong ki dei kiba dang ngeit ïa ka niam Khasi.
Ïa ka shnong Wahkhen la tip ruh kum ka Musical Village lane ka Shnong ka Riti Dustur kaba dap da ki jingrwai jingtem tynrai, ha kaba ki briew katei ka thaiñ ki don ïa ki jingshad jingrwai jingtem babun jait katkum ki aïom, kum ha ki por thung por bet bad ha ki por sara, bad ka dei ruh ka shnong kaba dang bat, dang pynjanai kham bha ban pynneh ïa ki jingtem jingput tynrai.
Kum ka jingrakhe ïa Lariti bad ka jingieid ïa ka put ka tem tynrai, ka tnad treikam jong ka sorkar, ka ‘Arts and Culture’, ka la pynlong ïa ka prokram ban pynieng ïa ka rynsan ha kaba ki nongshong shnong kin ïohlad ban pyni ïa ki riti ki dustur kaba dang neh dang sah, ha Wahkhen haduh kine ki sngi.
La pynlong ïa ka Prokram Wahkhen KSING (Khasi Songs in Indigenous Natural Glory) mynta ka 18 tarik u Naiwieng, kum shibynta ban pyndep ïa ka prokram jong ka sorkar pdeng ka ‘Janjatiya Gaurav Divas’, kaba kit jingmut ban sngewsarong ïa ka Lariti ka dustur u rit paid ha kylleng jong ka ri india.
Ha kane ka sngi, ki nongïashim bynta na ka shnong ki la pyni ïa ki rukom ha ki jingtem jingput kum ka tem Ksing Phong, ka Tem Kdor, ka Shad Sut, Shad Wait, Shad Mastieh bad kiwei kiwei.
Ban pynneh pynsah ïa ka jingtem tynrai, uwei na ki rangbah na ka shnong uba la kot ka rta sha ki 90 snem ei ei, uba ju tip kyrteng kum u Bah Komik Khongjirem, uba long uwei na ki nongseng ïa ka skul ai jinghikai ban tem ban put ïa ki jingtem tynrai kaba la tip kum ka Sieng Riti Institute, kaba la seng nyngkong ha u snem 2002.
Haba ïakren bad u rangbah Komik Khongjirem u la ong ba ka jingthmu jong u ban seng ïa kane ka skul ka long ban pynhiar ïa Riti sha u pateng ban wan.
U la ong ba naduh ba la seng ïa kane ka skul, ki bun ki khynnah na shnong bad na markhap jong ka Wahkhen ki la ïoh kam, ïoh jam ha kylleng ka jylla kum ha ka tnad Arts and Culture bad kiwei kiwei.
“Ngi tieng ïoh ka duh noh ka jingtem tynrai, namar kata ngi seng ïa kane ka skul ban ai jinghikai ei khlem shim pisa ïa ki khynnah samla kiba kwah ban nang; mynta ngi la ïabun ki khynnah ba wan tem,” u la ong. U la ong ba ka thong jong ka skul ka dei ban pynmih ïa ki khynnah samla kiba nang bad stad ha ka rukom tem tynrai bad ki ban sa long pat ki nonghikai pateng ïa ka tem, ka put tynrai.
