SHILLONG:
Kum shi bynta ban pynpaw ka jingsngewnguh ïa ka sorkar jylla hapoh ka jingïalam u Myntri Rangbah ka Jylla, u Conrad K Sangma ka kynhun jong ka kiba ïoh laisen ban tih dewïong ha Khliehriat, East Jaiñtia Hills District ki la pynkup burom ïa u MR na ka bynta ka sienjam ba kynsai tam ban wanrah ïa ka Scientific Mining ne ka rukom tih dewïong da ki kor ki bor saïan. Ïa Kane ka jingleh burom la pynlong ha Khliehriat, East Jaiñtia Hills.
Lyngba kane ka sienjam, ka Ministry of Coal myn shem bnai ka la ailad ïa ki 4 ngut ki nong apply license ban tih dewïong na ki 17 ngut ki nong apply license. Ka jingtih dewïong la lah ban sdang biang hadien khyndai snem kynthih ba la shah khang. Ka jingsdang ban ai lad ban tih biang ïa u dewïong ha ka jylla kan long shisha ka jingïohnong ïa ki nongshong shnong ka jylla. Lyngba ka scientific mining, kan pynduna ruh ïa ka jingpynjulor ïa ka mariang.
Ka National Green Tribunal ha u bnai Ïaïong jong u snem 2014, ka la khang ïa ka jingtih dewïong ha jylla, kaba la pyn syrtok ïa ki nongshong shnong ka jylla kiba imja da kane ka kam. Da kane ka jingkhang tih dewïong, ka la wanrah ïa ka jinghiar ha ka ïoh ka kot ka jylla. Ka la wanrah ruh ïa ka jingsohsat ki briew ba im da kane ka kam, tangba ki hap ban mad ïa kine kiei kiei baroh.
Ha u bnai Naitung 2019, ha ka jingïalam ba Radbah jong u myntri rangbah ka jylla
U Conrad K Sangma, u la lah ban ïa said bad ki kyndon ki aiñ ka NGT, ka ba la ïalam sha ka Supreme Court ban bishar ïa ki hok jong ki riewlum halor ka jingpyndonkam ïa ki mar poh khyndew ba kynthup ïa u dewïong.
U Richu Shadap, uwei na ki trai dukan, u la batai halor ki jingjynjar ba ki la mad hadien ka jingkhang tih dewïong, “Shuwa ïa ka jingkhang tih dewïong, ki ïew ki hat bad ka rukom im jong ngi, ka ïaid sted bha, hynrei da ka jingkhang tih dewïong, ka la pynsangeh lut ïaka jingim jong ngi, ka la ktah wat ïa u khiewja jong ngi.”
Kawei na ki nongshongshnong, ka Phoida Phawa ruh ka la kren ban batai ïa ki jingeh, “Ka jingim jong ngi ka la shah ktah haduh ba ngim lah shuh ban phah skul ïa ki khun, ka ïew ka hat ba ju ïaid bha ruh ka la kynjah hi jar.”
Sa uwei u nongshong shnong, u Heimoni Lamare, u ba la mad ïa kane ka juh ka jingeh u la ïathuh, “Ka jingktah kam dei tang ïa khyndiat ngut ki briew, ka dei ïa baroh salonsar ha kane ka thaiñ jongngi, namar wat ban ïoh jakpoh ruh, ngi da shem jingeh.”
Kine baroh ki nongshong shnong jong ka thaiñ, ki da pynpaw shisha ïa ka jingsngewnguh ïa u myntri rangbah ka jylla, u Conrad K Sangma, na ka bynta ka jinglah jong u ban wanrah biang ïa ka rukom im ba bit ba biang jong ki nongshong.
Da ka jingkmen kaba khraw uwei u nongïoh license u Leborlang Lyngdoh, u la pynpaw ka jingsngewkmen da kaba ong: “Nga dap da ka jingsngewnguh ïa ka sorkar jylla hapoh ka jingïalam ba stad jong u myntri rangbah ba don burom, u Conrad K Sangma, u ba la trei shitom ban pynurlong ïa ki jingthrang jong ngi, nga kyrmen ba kiei kiei kin ïaid beit kumba la thmu, bad ngin trei shitom ban poi sha ka thong.”
“Ka sorkar jylla ka la pyrshang katba lah ban wanrah biang ïa ka jingtih dewïong ha ka jylla da ka rukom stad saïan ne ka Scientific Mining, bad nga kyrmen ban ïohi ïa ka jingkylla ka ba bha ha ka ne ka kam tih dewïong. Ka dei ka jingeh ba ki nongshong shnong ki ïakynduh ka ba ai mynsiem bad pynshlur ïa ngi ban trei shitom, ban weng noh ïa ka jingkhang tih dewïong. Ka jingsdang ïa ka scientific mining kan ïarap ïa ki nongshong shnong ka jylla ban ïohnong na ki mar poh khyndew. Ka Scientific mining, ym tang ba kan pynïohnong ïa ki briew hynrei kan pynduna ïa ka jingpynjulor ïa ka mariang, bad kan ai kam ai jam ïa ki hajar ngut ki samla wad kam ha jylla. Ka ïoh ka kot ha ka jylla ruh kan kiew ha ki snem ban wan,” la ong u Conrad K Sangma, u myntri rangbah ka jylla.
Shuh shuh, u lah kular ba ka jingai license tih dewïong ruh kan dang ïaid shakhmat.
