Ïano phin jied bad ha kano ka party phin phah synshar?

Hadien ba ka Elekshon Komishon ka la ai pahuh bha ka por (haduh 40 sngi) ïa ngi ki Nongthep-vote ban pynkhreh bha ryngkat ki jingduwai ban pan jingshai na U Blei namar ka bor synshar...

Kynjatshai

— 6 minutes read
Representational Image
Representational Image

Hadien ba ka Elekshon Komishon ka la ai pahuh bha ka por (haduh 40 sngi) ïa ngi ki Nongthep-vote ban pynkhreh bha ryngkat ki jingduwai ban pan jingshai na U Blei namar ka bor synshar ka wan na U, la sah sa tang khyndiat sngi ban leit thep-vote ha ka 27 tarik mynta u bnai naduh 7 baje mynstep haduh 4 baje Janmiet. La kyntu jur ïa baroh ki 21.62 Lakh ngut ban ym pynlehnohei ïa ka Vote ba kordor. Kane ka long ka sngi kaba kongsan tam ïa ngi ban rai ha kano ka party ban phah synshar ha kine ki San snem ban wan, sdang naduh sngi bamsmai ka sorkar thymmai kaba mih na kane ka ilekshon. Ka jingmih na kane kan ktah ïa ka ïap ka im jong ka Jylla ym tang ha kine ki San snem ban wan hynrei ïa ki snem kiba bud hadien kata ruh. Lada ngi ki 21.62 Lakh ngut ki nongthep-vote ka Jylla, ngi la pynkhreh janai da kaba bishar sani  bha ïa kum kino ki jait Kandidet bad ïa kum kino ki Party ban jied, khlem da kmen toh-hoh ne shad ruma ba la ai peisa,  khlem da jied thurmur, khlem da shah pynthame, shah pynbiej, shah ïalam bakla hano hano, ne shah pynthame da ka kiad ka um, te ka jingmih na ka jingthep-vote ruh kan bit kan biang. To ngin shaniah ha lade ba kan ym long kumta. Ha kane ka snem 2022 bad ha kine ki bnai ba la lah, la ïawer paidbah ïa ngi ban wanrah noh ïa ka Jingkylla ha ka sorkar kaba synshar ïa ka Meghalaya, namar kane ka sorkar MDA hapoh Ka jingïalam jong u Conrad Sangma bad NPP ka la synshar bymman palat bad la kynton tang ka bamsap bamkruin baroh San snem. Ngi ngeit ba ki paid Khasi-Jaiñtia bad Garo ki la thngad ngaw. La hajar katta ruh ki dang don bun kiba bynnud ïa ki Khiewja  khiewdoh jong ka sorkar MDA-NPP. Hei paid Meghalaya! wat long kum ki Tubalkaiñ hapdeng ki khun Israel ki ba kynshoit ban ym ngeit ïa u Moses ban dup long mraw sah ha Ri Ijypt.

Ka ilekshon MLA ba wan shisien manla ki San snem, kam dei ka Tamasa lehkmen toh-hoh ba heh ka bam ka dih ba aiei ïohei na ki Party bad ki kandidet ki ban shim kabu bad shetshukor shetkylla ynda la jop ilekshon. Ynda ki la longheh longhaiñ, long Chief Minister/Minister kin sa leh heh kin ym salia shuh, shim kabu kylla bad kjit tang halade. Lada ngi ki Nongthep-vote ngi biej ngim sngewthuh ne shemphang, ngi hi ki paidbah ngin sa saja, suhsat, shem pap bad babe. Ïano keiñ ngin kynnoh haba ngi la kmen ïa ka jingaisngewbha da ki mar ki mata ne ïa ka peisa tyngka ba tang 500, 1000 ne kham bun ruh bad ynda la kheiñ ka shongdor tang T.2/- shi bnai. Katno ka jingkhlemraiñ bad jem daw shisha ! Kaba ngi ki paid nongjied Nongthep-vote ngi da sngewsih kthang eh mynta la 45 snem ei ei, ka dei ka jinglehthok, lehshiliang khmat, jinglehklop, bamsap,  klun tang halade khlem khmih ne ïarap kyntiew lem ïa ki baduk barangli, ki rit ki ria, ki thap ki dab, paidknup paidtrap. Kiba duk ki la nangduk ki riewspah ki la nangkylla klurpati, ki khyndew ki Shyiap ki la nang shah klun lut ha ki klurpati katba ki rit ki ria ki la nang sah khlem jaka puta, khlem iing khlem sem, khlem kper khlem phrah, khlem lum khlem them, khlem hali khlem pynthor. Bad kumta ka la long mynta. Kiba bat ïa ka borsynshar, ïa ki bor aiñ, ki bakhraw batri bad bariewspah ki ïasylla ban khniotbeiñ ïa ki riewmadan: ym don ba salia shuh ïa ki rit ki ria bad ki kupshiliang semshiliang. Oh, ka dei ka pyrthei ka bymdon ka jingsngewlem ne jingisynei (it’s a cruel world).

Ka jingjied MLA, MDC, MP ha ka Juk mynta la pynshong nongrim halor ka synshar paidbah katkum ki Party System of government. Baroh ki paidbah kiba la kot rta 18 snem shaneng ki dei ban leit thep-vote ban jied ïa ki candidate kiba mih na ki Party bapher ne kum ki kyrtong shimet ruh (independents). Kane ka dei ka kamram bad ka hok ba la ai da ka ritisynshar. Ki paidbah ki jied ruh da ka mon laitluid lajong katkum ka jingibit lajong shimet shimet. Ki leh ïa kane ruh katkum ka jingstad bad jingshemphang jong ki nongjied hi ryngkat ka jingïohi jngai jong ki. Kam dei ka jingjied thurmur, jied khleh biej, jied shongshit ne jied tynneng jied kynhun ruma kum ki langbrot. Ym dei ban pep ban leit thep vote ne wat pynlehnohei. Mynshuwa ha kito ki snem 1970-72 ne shuwa khyndiat ne hadien khyndiat ïa kito ki snem, ki briew jong ngi ki la jied ïa ki briew kiba don ki reng ki maiñ ki rynieng ki rynïot.  To ka hynnin te ka la leit, ngi don ka mynta 2023, ban saiñdur ïa ka mynta bad lashai. Ban jied ïa ki Nongthaw Aiñ bad nongsynshar (ym ki nongmihkhmat kumba la pynsngewthuh bakla baroh shikatta), ngi ki paidbah nongjied (voters) ngi dei ban jied ïa ki briew kiba tipbriew tipblei tiphok tipsot, bym don dak siew, ki briew kiba shemphang bad kiba la don kyrdan pule, nangta to ngin  jied napdeng ki candidate ki briew kiba tbit, kiba tiengblei, kiba lah ban shaniah bad kiba lait na ka bamsap, kiba don mynsiem shakri salonsar, bym leh shiliang khmat, ki bym buaid niam, party, buaid bor bad spah, ki bym kylla jutang ne kylla party,  bad jied ïa kiba lait na ka jingshah pynbud nam (sound moral character). Lada ngi ki paidbah ngim husiar bha shuwa ban shon ha u budam EVM ka jingjot kan wan ha ka synshar khadar namar ba ka jingshon ruma ne bakla ïa u budam mashin EVM sa mih ki MLA yiakjakor, ki MLA bymman, ki MLA bamsap, rhah bor bad spah, ki riew khlemraiñ khlem rem, kiba lute bad bamduh ïa ka spah jong u paidbah ka Jylla.

Wat ong ba baroh ki kandidet bad ki Party ki long kiba pyut suda hynrei, ki Party kim long kiba pyut, dei Katto katne ki briew kiba pyut kiba don ha ki, ki pynpyut ïaki hynrei ym baroh. Dei ban da bishar bha bad nang ban jied. Ki dang don bun kiba bha ruh, khamtam kiba dang ieng ïaleh mynta wat ha ki Party rim ruh. Ha kane ka ilekshon kaba mynta ngi ïohi ba dang don ka jingkyrmen. Ka jingwan ki Party Thymmai ha ka Jylla kum ka VPP wat la ki don tang khyndiat ngut ki nongïakhun ruh hynrei ki kyrtong ki long kiba tbit suda. Wat na ka kynhun ka KAM ruh ki Nongïakhun ki long kiba tbit bha katkum ka Juk. Nangta, shuh shuh, wat la ka AITC kaba la wan ha Jylla kumba katto katne bnai mynta ruh ki don bun ngut ki kyrtong kiba bha bad tbit, kiba biang bha bad ki snar ruh. Kito kiba la seng ïa ka party ha ka Jylla lei lei bun na ki, ki dei ki snar suda bad ïa kata ngi la dep ïohi hapoh Assembly hi bad habar ka Assembly ruh. Kaba donkam eh ha kane ka ilekshon ka long ba ngi ki paidbah nongjied MLA ngi hab nang ban jied te. Ha ka 27 tarik shuwa ban mih na la iing to pyndem ïalade ha ka jingduwai, pan na U Blei ïa ka jingshai ban ïalam ïa phi sha ka thong jong ka jingkwah na ka bynta ki San snem bad wat hadien jong kata ruh.

Da u Bah Philip Marweiñ