Ka Bording Electric Bad Phawar U Aesop

Ki social media ki dei ban ïoh ïaroh, namar ym dei kum ki print media phareng ha jylla jongngi kiba bun ki don la ki jong ki briew ba synshar ban ïada (insulate), Bad lada...

Kynjatshai

— 7 minutes read

Ki social media ki dei ban ïoh ïaroh, namar ym dei kum ki print media phareng ha jylla jongngi kiba bun ki don la ki jong ki briew ba synshar ban ïada (insulate), Bad lada ki anchor kin pynkhreh ki jingkylli ban kylli, tang 5 minit la paw pen ryngkew. Kum nuksa, por ba la mih ka judicial enquiry halor ka jingshahsiat ïap u Cheristerfield Thangkhiew, u ma Rymbui u la jubab bad phi la ju ïohsngew hi halor ki jubab ïa ki nonghikai ruh.

Halor ka case Mawlai de de la jubab hynrei tang shu kylli “Sir It was a fact that the police did not deploy night vision device? ” (Sir ka long kaba shisha ba ki pulut ki khlem pyndonkam ki tiar pyntbeh jingshai mynmiet ?” wut I la plie jingkhang bad la krad.

“Actually Actually Govt is not supposed to pay you”(Ha ka jingshisha ha ka jingshisha ka sorkar kam dei ka ban siew ïaphi “.Senten babud pat “I have decided to pay you a bit in short time “(Nga la rai ban siew khyndiat shen shen).

Tangba mynhynnin ka 8 tarik Jymmang 2023, U Conrad Sangma te u la ïoh lad 5 minit ban batai balei lip light khah khah.

Kane kala lam ïa nga sha Phawar Aesop “Jakoid Kwah Slap “.Kroit Kroit Kroit shi Kroit, u Nongthaw u la Bret du thlong rkhiang kdar. Ki Jakoid ha phlang rkhiang baroh.

Parari to tip ha pyrthei don mynta tang 15 percent bor ding ba khuid ba khot green energy. Ka Denmark ka la minot shitom naduh 2009 ban tan lyer duriaw ban ai bor ding da pangkha. U China ruh u la minot lah slem (Sngi)  bah tangba ba ka economy ka jongu ka la ïarryngkat bad America bynrap sa ka thang dewïong u Xi Jing Ping um nud attend COP 26 ha Glasgow, shu video conference lait ïa Kyndong kti bad ki samla ba ïalam Greeta Thunberg ba kot da ki phew lak. Bad u chief ka UNO u Antonio Guterress un kynduh markhmat bad u. I Putin sia ïa bording umphniang mar long meeting I la kam ïa Artic region. Imat la plan sangah Ukraine te phi. U prime minister jong ngi pat pan por ban teh lakam iu u mercury 1.5 degree haduh 2070!. Donbok don ba kyrpad la hiar sha 2040.

I India lyngai hei Adani dewïong ba tih na Queensland ba la die bun na ka 71 milliuon tons sha India, im salia ban phai noh sha windmill (7500 Km rud duriaw) bad 52 000 trillion MegawattHour shi snem na ka Sngi. Bad u Conrad Sangma ha 8 Jymmang 2023 u la batai ïa ka social media ba “Wait for rain ” “Ap na bynta slap “.Barabor une u Conrad Sangma bad u AT Mondal ki la shim ka kabu ban jler iu paidbah kwah bording (MeECL la dei te ban rung hapdeng ban pynshai ). Parari I bording na ka um ha India don tang 3 jylla ba ïarap. Ka Punjab, Kerala bad Meghalaya tniak. 

Ha Meghalaya ka Umtrew ka ai 50 MW(hadien pynheh), Umiam 174 MW 4 stage tang ba sekon bad basaw stage thut shen. I Leshka ba pynïaid da Run of River (mut tang heh slap, hu 2022 tang July) 3X42 MW. Te Parari Wat long Jakoid kwah slap. Ki social media ki dei ban tip ka Meghalaya ka ïoh bording na Power Grid India Ltd PGIL ha Nongrah. Ban shai long thik kum Dalal bad smart phone kylli dor phan na Assam, Bihar por snai phan maiei. Bad ka ram PGIL ïa mynta ka long kumba 4500 Klur Tyngka.

 Balei te ka MeECL ba tip Electricity Acts kam ïarap iu paidbah ban tip ba ki 10 tylli ki Karkhana Dewbilat bad 4 tylli ki Karkhana saiñ nar jot ki long ki beiman bam bording. Kawei ka Karkhana Dewbilat ka bam 118-Megawatt hour shi bnai. Na bynta paidbah 118Megawatt ka long 118,000Kwhr.I wei i iing ha Narpuh I siew bill shibnai 1000 T. 4.70 tyngka shi unit. Te Kwhr long 200 Kwhr ei ei. Te kawei ka Karkhana Dewbilat ka bam bording ryngkat bad 118,000/200=590 iing. 10 tylli 5900  tylli ki iing ha Narpuh. Ka Nongkrem ka don 1000 iing. Te tang Karkhana Dewbilat tuh 5 tylli ki Nongkrem. Sa karkhana saiñ nar pat. Shu buh baroh 6 tylli Nongkrem.

Ka Electricity act ka buh ka aiñ ba kine ki Karkhana ki dei ban pyndonkam da ki Captive Power Plant (Generator lajong). Bad wei la ïoh Hillstate khlem ïohi jngai ki sorkar bad bureaucrat  naduh 2001 ki la ngat ha kata “Trot I ryngkhi jongnga bad ngan sa trot ïaphi “.

Ym don ba pyndonkam ki captive power plants. Wan sa NGT, Oh khang tih dewïong te phi ym shah pyndonkam. Ym kylli High Level ki minister bad mahajon Moïong pat.

Lane balei ym kit na Bihari ne  Jharkhand. Lane balei kylla noh sha Diesel. Hu 2022, ka Khliehriat Grid ka la duh jan 2 taiew. La ïathuh ïanga ba ka Star Cement te kam lah ap shuh. La wanrah siej bad diengiap na khlaw. La thang ha jaka dewïong (tieng te NGT enforcement agencies mo). U generator u khlem shad phi. Shano ki expert ki enjiniar. U dewïong Jaiñtia u dei 6 grade. Shi kilo un ai 6000 Kilo Calorie ka jingkhluit. Na bynta ki paidbah 1 kilo u dewïong u lah ban pynthnam 6 kilo ne litar ka um. U dewïong Jharkhand u kham bha grade 9,mut 1 kilo pynthnam 9 litre ka um.

U dieng sieij 1 grade. Ngi ki paidbah ngi long ki langknia kine ki minister bad mahajon karkhana bad mynta lei lei ki don ki riewspah tam ha pyrthei, ka New Electricity act ba la pass kan sa beh bun ki briew ki jongngi bad technical bad non tech . Por jop 3 BJP ha North East, ym don ba tieng. Ka Manipur Mynta ha ki phaloh ki thang IingMane bad  iingbriew. Sah Mizoram Baptist Church state. Bad tang maka kan ieng skhem ka jylla kaba la ïoh Hillstate hadien ba la ther na suin da ka Indian Air Force bad madan da army.

Parari, sngewbha wat ngeit ki batai load shedding ne power rationing ba duna um,hadien ba la batai bniah. U Conrad Sangma u dei uba la trained bha ban jubab da kaba kyllaiñ jelabi . Haoid ka High Court Kum ka Guardian ïa ka hok (Justice) ka la dawa affidavit na ka sorkar. Nga kyrpad ïa MeECL ban ai ksai ïa High Court tang ha ki aiñ ba dei technical khnang ba U AT Mondal bad u Conrad Sangma kin nym kyrmen shuh hu slap ban pynthame iu paidbah.

U paidbah haoid u siew duna 5 Tyngka shi unit. U karkhana duna 8 T. Katba u nongShillong um ïoh pynthnam um GSSWS ba ber tang alum bad bleaching, ban long ban dih ban im, kine ki karkhana pat ki sdieh shun ban kamai da klur shisngi khlem jingthut. Hynrei ha kaba kut  ngi dei hok ban saja namar ngim nang jied nongïalam BAD la shet ki Riewieidri kiba kiba pli ki nongthep vote ki la ñion beit tang rem kput  party BJP kham sniew ïa washing machine BJP bah Sanbor bad Shullai bad AL Hek .Ym pat don elekshon naduh ba ïoh Hillstate ba ki party riewlum kin shet kylla iu paidbah bapli uba la pha ïa pisa, blanket, khaw Arham, shini, bai sah ICU bai skul ter ter ban pynjop party Riewlum.  Prah u don ka thong ba Kat u Lumshyllong ban pyllait im ïa ka ri. Bad ngin sa jop ha kawei ka por. Wat mynta ruh ki nong Tamil Nadu bad Kerala ki la bna ba ha Meghalaya don ka party pyrshah Hindi ba mih na ka walk out Assembly por kren Hindi u governor bad ito “Ki bym salia sngap Hindi te nang shong “ka la long ka ktien ban pynkyndit ïa ki khamtam kito ba pynksan iu bah Arden shabar Assembly. Mih ktien khasi “Ki Ksan Rympei Rem Durbar “.

Da i W. Passah, Nongkrem.