Ka la ïing lane ka longïing ka long ka nongrim ba kongsan tam ka hok nongkynti (lah ban ong) ha ka imlang ka sahlang. U Blei u poi ne ïa shem bad ngi da ka ‘Kospel’ nyngkong eh ha ka shimet shimet bad hadien kata ka wan kum ka longïing. Kaba donkam kum ka longïing ha ka jingiohi u Blei lah ban sngewthuh ka longïing ka long kum ka kynhun ba ïa kit khlieh lang baroh ki jingdonkam bad ha kaba baroh kiei kiei ki wan ïa dei lang. Ka long ka jaka ha kaba ka don ka jingïaieit hapdeng ki briew. Ka long ka jaka pule na ka bynta ki khun bad ka jaka jong ka jingïadei ïa soh ïa syllok na ka bynta ki dkhot ha kaba ka jingsan ba kynja mynsiem ka wan.
Hynrei ka longïing ka long ruh kawei na ki kynhun ne lympung ba la ñiewsting kheiñsting leh sting bad leh bym dei eh ha ka imlang sahlang mynta ki sngi. Mano mano lah ban iohi bad mad ruh ïa ka jingshisha ha shibun ki jingpait jingpra jingjot ki longïing. Lah ban ong ba shibun kam triem shyrkhei bymman ha ka imlang ka sahlang mynta ki sngi ka pait na ki longïing. Peit ha ki TV pule ki kot khubor bad kumta ter ter kaba bun hi ka phang ka bynta dei jingpait jingpra ki longïing.
Ngi la dei ban sngewthuh bad kohnguh ïa u Blei na ka bynta ka longing. Kawei na ki phang kiba kongsan ka long ba ngi la sliah noh ban ioh pynrung la ki jong ki jingmut jingpyrkhat jingthmu ka long ‘Ka jinglaitluid’. Kane ka jinglaitluid kam shah ïa uno uno ne kano kano ban leh katba u sngewbha ne mon. Ka jinglaitluid kaba jynjar bah bad ka wallam ïa ngi sha la u ma nga ma nga. Hynrei ka jinglaitluid kaba yn pynpaw hangne ka long ka jinglaitluid kaba ïa pher shibun.
Ka pyrthei salonsar kan nym da lah eh hi ban pdiang ïa ka kum ka jinglaitluid. Khyndiat yn ïa kdew ïa ka jinglaitluid pyrthei shano ka lam ïa ngi, ieit laitluid (free love) im laitluid (free living) pyrkhat laitluid (free thinking) bad kumta ter ter. Pylleiñ lah ban ïohi ïa ki apot sepngi kiba la jia la ktah la mih na ki jinglaitluid ba kum kita ha kine ki sngi. Hynrei ka jinglaitluid kaba nga mut ka long, ka jinglaitluid ba u Blei u shah ne ai kyrpang ha la ka longïing. Kane ka jinglaitluid kam long kaba khlem jingmut jingpyrkhat hynrei ka jinglaitluid kaba kitkhlieh kaba wan ryngkat bad katto katne ka jingïadei ba la ïa snoh lang.
Ka pyrthei ka ong ba kum kata ka jait jinglaitluid kam long ka jinglaitluid kaba shisha. Haba ngi pdiang ïa u Jisu/ Yahshua kum u Nongpynim jongngi bad ngi aiti la ka jingim ha u, ngi shah ïa u ban synshar (control) ïa ki jingim jongngi. Ka pyrthei kam shim ia kane kum ka jinglaitluid namar ka ong ba lada ngi la shah ne la ai pyniaid ha u Blei, beit beit ngi la duh noh ïa ka jinglaitluid jongngi. Hynrei ka jingshisha ka long ba ngin iaid jingsynshar u Blei. Ha ka jingshisha haba ngi kylla long ki khun jong u Blei ngim long ki mraw hynrei ki nongioh pateng (kalatia 4:7). Kajuh ka ia dei sha ka jinglaitluid ba u Blei u shah ne ai ha ka longïing. Ki rul ki aiñ ki jingbthah kiba bun ba ngi tynrong ki lah ban kheiñ ban dkut ban wallam shaphang kane ka jinglaitluid hynrei don ki aiñ pdeng kiba neh ne sah. Kine kin nym kheiñ ne dkut ka long tang hapoh kine ki aiñ nongrim ha kaba ka jingngeit jongngi ka pdiang ka shah ba ka don ka jinglaitluid ba shisha ha ka longïing. Don artylli ki aiñ nongrim sha kine ki phang ha kaba dei ban don ka jinglaitluid ha ka longïing. Kawei ka long ka jingïadei ïa soh shi tnga bad kawei pat ka jingïadei ïasoh’ kmie kpa khun (husband wife relationship) bad (parents children relationship).
Haba ‘ar’ ki shimet shimet ki shongkurim ki pynlong ka longing (a family). Ha shuwa ba kine kin sa ïa shongkurim ki ïa im kyrpang kyrpang la ka im ka im na dong shadong la u lum u lum ki ïa iaid ha la ka mon. hynrei haba ki la shongkurim shibun kiei kiei la ïa bhah lang. Kaei kaba ha kiba bun ki khep ka long ba uta uba kham khlaiñ bor donbor (lah beit ban ong u tnga) u shim ïa ka bor synshar bad u buh hukum adong bad kumta ter ter katba kata kawei pat (lah ban ong ka tnga) ka la shu hap kylla long ba la shu hap kohnguh ne pyndem khlem da bun kyntien lah ban dei na kum kane ka daw ba sa bun ki jingïapaitlok khamtam ha kine ki sngi mynta. Dei ban don ka jinglaitluid hapdeng arngut ki briew ha ka jingïadei ïa soh ïathoh shongkurim kam donkam ban teh aiñ pynbor ne sam khmut iwei ïa iwei pat.
U tnga u lah ban pher na ka tnga ha kiba bun ki phang ki khep. Bad kane ka lah ban long daw ka jingïapher jingmut hynrei ka dawai (solution) kam long ha ka jingïakyndam noh ïa kaei ba kren ne pynpaw halor iwei pat. Hynrei ba ma u hi da lade u plie ïa la ka jingmut jingpyrkhat bad wallam ïa kata ka mynsiem bym tani tana kdew kti kdew kjat bad bym thew hynrei ïa wan pat ha ka jingïasngewthuh jingmut ha la ka longïing lajong (Kolosai 3:19, Ephesos 5:25). Kum ka nuksa u briew u lah ban wan na kawei ka jait balang bad ka briew pat ka don ha kawei pat rukom mane la ïa pher.
Kumta ha ka jaka ban ïa ksan ïa ring dong pyntlot ïa ka jingshongkha shongman ïa leit laitluid mynsiem pynban sha ki jingïaseng baroh ar jait pateng pateng. Pynsan la ka jinglong jingim ba kynja mynsiem ba phi ïa khmih lynti hapoh ka jingïashongkurim jongphi. Kaba kum kata ha kaba ka jinglaitluid ka synshar ym ka jingïapynksan kan wallam ïa ki jingkyrkhu ba kynja mynsiem kat nangiaid ki por ki sngi ki snem. Lada jia ba phi sngew da kumwei pat ne sngewksan lade lade haw pyrkhat haduh katno ba u Blei um ju tuklar hynrei katno u ieit ha ka jaka ba haduh katno u long u Bakhuid bad u la dei ban tuklar ïa ka pop ki pop hynrei u shah jem ïa ngi ba iai leh pop wat haba ngi la tip ïa u ruh.
Ka phang kaba ar ka long “Ka jinglaitluid bad ka jingïasoh ïa dei longkmie longkpa longkhun”. Kane ka long ka phang kaba shyrkhei ka jingïapher ka jingbym ïa mynjur ka jingïaleh pyrshah kaba long daw mynta ki sngi shyrkhei shyrkhei. Ka daw ka long ba ki kmie ki kpa ki iohi ba ka rukom leh jong ki ïa la ki khun da ka jingsngew donbor la kumba ki don ka hok pura katba ki khun ki iohi ba ki dei ban don ka hok laitluid ba paka pura. Bun na ngi ki kmie ki kpa ngi leh ïa la ki khun donbor katta katta bad ong ruh ba baroh kaba ki ong ki hukum ki kyndon ki long kiba dei bad la dei ban kohnguh ne bud khlem ai nia. Ki pyrshah ban pynlong ïa ki khun jong ki ban long kumba thew ba thmu ma ki. Hynrei ka jingshisha ka long ba mano mano ym lah ban pynbor ïa ki khun ban long kiba bha ne tip sngi ne kumban pynbor ïa u kulai ban dih um. Ngi lah ban btin lynti ban ïalam ïa u khynnah sha ka jingbha hynrei ngin nym lah ban pynlong ïa u uba bha.
Kane ka long kawei na kiba la buh pud ïa u briew ban lah. U khynnah uba la pyndem tdong kum kaba la paw sha jrong u pynieng treng pat ruh hapoh. Hynrei ym ong pat ba ka jingpynbor kam donkam khamtam haba ki dang kham rit. To yn ïa phai kumno u Blei u leh ïa ngi u ïathuh ïa ngi aiu kan jia lada ngi leh ïa kaei kaei ba u kwah ïa ngi ban leh ha kajuh ka por u ïathuh ruh de kaba shai kdar aiu kan jia lada ngim jied ne mon ban leh ïa kata. U Blei u ïarap ïa ngi haba ngi pan ka jingstad ban jied ïa kaba dei u ïarap ruh ïa ngi haba ngi donkam ban leh ïa ka jingjied kaba dei. Ha ka jingïadei kmie kpa khun.
Ka long pyrshah katta katta ban pyrshang ban shu ieh baroh ha ka rai mon jong ki khun bad ban tei pop pat ha ki hi haba poi sha ka lehraiñ khlemraiñ bad kum kita ter ter.
Ha kajuh ka por pat ka long ruh pyrshah ka jingpynbor ïa ki khun jongngi ba kin leh ïaei ba kwah ma ngi ba kin leh. Don ki kmie ki kpa kiba pynbor ia la ki khun namar ba ki pyrkhat ba kata ka long kaba kham bha na ka bynta jong ki. Hynrei bun ki soh ba mih na kum kita ki long kiba kthang pynban haduh wow! Nuksa:- lada ki kmie ki kpa ki don ka sap rwai tem, ka long pat kaba lah ba ki khun kim don ïa kata ka sap (Kol 3:31, Eph 6:4). Pynban wat la u khun ka khun kim don ïa kata ka sap i mei i pa hynrei ki pyrthuh bad ñiewkor katta katta ïa kata. Kumta ha ka jaka ban pynbor ïa u ne ïa ka ban leh eiei ïaei ba ki kwah lah ban hikai pynban ïa kata kaba shongdor eh ka jingieit ïa u Blei bad kumta ter ter bad ïarap ïa ki ban long u briew ka briew ba biang pura ka longbriew pura kiba lah ban rai na ka bynta ïalade aiu ki kwah ban long bad ha kajuh ka por ka jingburom ïa la ki kmie ki kpa katkum ka jingïadei bad ka ktien u Blei (Proverb (22:6) kynmaw ba ka aiñ shim noh ka jingieit = ka jingïaleh pyrshah ka jingieit shim noh ka aiñ= ka long synjor ka jingieit long ka aiñ= sngewthuh ïa ka jingshisha bad ai mynsiem pynshlur ïa kiwei ban leh eiei. Ka long ïa baroh kumjuh ki khun ki la dei ban bat jingmut khliaw ïaei ba ki kmie ki kpa ki kwah haba ki rai ïa kiei kiei bad pyrshang ïa kiei kiei kiba bha tam ban kohnguh ïa ki (Kol 3:20, Ephesos 5:13).
Ka jingkitkhlieh ba kongsan ba ki khun kin tip ïa kane bad ka jingïarap ïa ki ban poi sha kane ka kyrdan ka shong bad ki kmie ki kpa ka Balang u Yahshua/Jisu ka don ha ki surok ba bun ki lynti padan kiba ïa kdat (the cross roads). Ngi ïa shem ïa shei ïa ki jingïaleh pyrshah na baroh ki liang wat hapoh ka balang hi kumjuh. Haba ïa ka longïing la pynkhlaiñ, ka khiah krat ïa ka balang ruh la pynkhlaiñ. Kawei pa kawei ka longïing ka long ka bynta jong ka Balang. Ka jingshah ñiom ka Balang na shapoh ka khang noh ia kata ka jingïasoh kaba ka longing ka sem ka khlaiñ. Ka jinglaitluid kumba u Blei u la ai ka long ka aiñ jingim kaba donkam eh. Ka jinglaitluid ha ka longïing ka long ka jinglaitluid ha u Jisu/Yahshua bad kane ka long ka jinglaitluid kaba pynlong ia ka jinglong ka longïing kaba skhem kaba lah ban shah ban shan bad iaid lyngba. Kaba kum kane ka jinglaitluid ka lah ban pynkylla shibun kiei kiei ha ka pyrthei mynta. Ngi don ka bhah ban pynlong ka jinglaitluid hapoh la ka longïing la jong jongngi.
Alterwell Roy Rapthap
