Ka Uniform Civil Code (Common Family Law)

Ba bteng Kumno kine ki Aiñ Niam ki ïapher kawei na kawei pat? 1. Ha ka Marriage and Divorce (ka kam shongkurim bad ka jingïapyllait tnga) Ka Aiñ Hindu: Katkum ka Hindu Marriage Act 1955,...

Kynjatshai

— 7 minutes read
Representational Image
Representational Image

Ba bteng

Kumno kine ki Aiñ Niam ki ïapher kawei na kawei pat?

1. Ha ka Marriage and Divorce (ka kam shongkurim bad ka jingïapyllait tnga)

Ka Aiñ Hindu: Katkum ka Hindu Marriage Act 1955, ka khang pyrshah ban ri bun tnga. La ai lad ïa ki kynthei ba kin pan ïa pyllaittnga. Tangba kim lah ban ïoh bhah ïoh bynta ei ei naka kamai u tnga jongka, shisien ba kila ïakhlad.

Ka Aiñ Muslim:  Ka kam shongkha shongman hi kadei ka Civil Contract (katba dang ïa sngewthuh jingmut dang lah ban ïa shong lang, lada ym ïa sngewthuh jingmut shuh, dei ban beh noh ïa ka tnga, katkum ka Talaq). Ka tnga ruh ka lah ban longtrai lang ïa ka kamai ka jingdon jingem u tnga jongka. Ban pynïaid beit ïa ki kam iing jong ki Muslim ha India, ka don ka aiñ Sharia Act 1937. Ka Sharia law, ka Quran bad ka Hadith kidei ki tynrai bah bad ki jingthoh bakhuid jong ki Muslim.  Ka Aiñ Muslim ka shah ban ïashong ban ri bun tnga haduh 4 ngut (lada u tnga u lah ban pynbiang ban bsa), bad u lah ruh ban ai Talaq Talaq Talaq noh ïa ka/ki tnga ba u khlem ïa sngewthuh jingmut shuh ban ïashong ïa sah lang.

Ka Aiñ Khristan: Ka Aiñ Khristan hi la shna da u Phareng bad la pynlong aiñ ha ka 18 July 1872, ba la tip kum ka Christian Marriage Act 1872, na bynta ki Khristan ha kylleng ka ri India, lait noh katto katne ki jylla kum ka Jammu Kashmir, Manipur bad kiwei. Baroh ki kam Shongkurim (Marriages must be solemnized in the Church) bad ïa ki jingïapyllait tnga la tehsong pyrkhing da ki kynhun niam Khristan bapher bapher, katkum kane ka Aiñ. Ha u snem 2001 la pynjynsur noh ïa kane ka Aiñ, bad la shah ïa ka kynthei Khristan ba kan ïa pyllait tnga lada ka don sakhi ba u tnga jong ka u klim shawei (Adultery). Kiba bun hi ki lynti ki kham jynsur ïa u shynrang ba un ïa pyllait tnga lada u don ki sakhi kiba biang. [Ha India hi kiba bun ki kynhun Balang ki ïa synshar ïa la ki paid riewngeit katkum ki rukom pynïaid jongki (traditions). Kidon ki Catholics, ki Syro Malabar Catholics, ki Syro Malankar Catholics, ki Jacobite Syrian Christians, ki Protestants, ki Presbyterians, bad kiwei, kiba don la ki tradition ban synshar ïa la ki paid riewngeit]. {Ki Naga kim pdiang ïa kane ka Aiñ, katkum ka jingïasoi ïa ka Naga Accord ha u snem 1961, ki dawa ba watla kila kylla Khristan ruh, hynrei ïa ki kam iing kam sem dei ban sumar bad synshar katkum ki tynrai ki dustur mynbarim jong ka jaidbynriew Naga – Naga Traditions}

Ka Aiñ Parsi: Ha ki Parsi, ka jingïapyllait tnga bad ka kam klim ki khlaiñ ban shim rai lada don lada biang ki sakhi. Ki Parsi kim lah ban ïa shongkha shabar na ka jaidbynriew jongki. Lada don kiba palat nangta, kim lah ban pdiang shuh kum ki Parsi. Kin shah Taid Kur.

Ka Aiñ Ki Sikh: Katkum ka Anand Marriage Act 1909, kam don jaka ka jingïa pyllait tnga. (Kiba bun ki aiñ jong ki Sikh ki ïadei bad ki Hindu).

2.  Custody and Guardianship (Ban ri ban sumar bad pynheh pynsan ïa ki khun)

Ka Aiñ Hindu: Ki kmie ki kpa kidei ki trai nongri nongsumar jong ki khun (natural gaurdians). Katkum ka Hindu Minority and Gaurdianship Act 1956, u tnga udei u nongri nongsumar jong la ka tnga. U long u trai ïa la ka tnga.

Ka Aiñ Muslim: Katkum ka Shariat Application Act 1937, ki kmie ki kpa kidei ki (natural) nongri nongsumar ïa la ki khun. Tangba ki khun ki lah ban don la ka jong ka rai tad ynda ki la kynjoh ka rta pura jinglong samla (puberty).

Ka Aiñ Khristan: Kumba long lem kiwei, ki kmie ki kpa kidei ki (natural) nongri nongsumar ïa la ki khun. Tangba kat kum ka Indian Divorce Act 1869 jong ka sorkar Bilat, lada don ki jingïapyllait tnga, ka aiñ ka hap ban batai, mano ban ri ban sumar ïa ki khun.

Ka Aiñ Parsi: Ka Parsi Marriage and Divorce Act 1936, ka pynkupbor ïa ka Court ba kan rai, mano ba dei hok ban ri ban sumar ïa ki khun, lada don ki jingïapyllait tnga.

3. Adoption – Ban ting khun ban ri ban sumar

Ka Aiñ Hindu: Ka Hindu Adoption and Maintenance Act 1956, ka batai ba u tnga u dei ban ïoh ka jingmynjur na la ka tnga ba un ri un sumar ïa la ki khun, lada jia ba ka tnga jong u kadon ka jingpang shiteng khlieh lane lada jia ba ka tnga jong u ka la kylla noh sha kawei pat ka niam. Ha u snem 2010 pat la pynjynsur bad la shah ba ka tnga ruh ka don hok ban ri sumar ïa la ki khun lada u tnga u don ka jingpang shiteng khlieh lane u la kylla noh sha kawei pat ka niam.

Ka Aiñ Muslim: Katkum ki jingpynïaid bad bud ryntih ïa ki tynrai dustur Kafala, la shah ba ki kmie kliar ne u kpa kliar ruh ki lah ban ri ban sumar ïa ki khun ba la kha na u kpa/ka kmie ba ha shuwa.

Ka Aiñ Khristan: Ki kmie ki kpa kidei kit rai ïa la ki khun. Hynrei ka Syro Malabar Church ha Kerela pat ka don la ki aiñ ban bishar ban aiti mano ban sumar ïa ki khun lada don ki jingïa pyllait tnga.

Ka Aiñ Parsi: Kim da don than ki Aiñ ba pynjynsur ne ba la pynbeit thymmai.

4. Inheritance/Sucession – Ka jingïoh pateng hiarpateng

Ka Aiñ Hindu: Lada u kpa u ïap noh khlem pat ai jingthoh lypa ïa la ki khun, ki jingdon jingem kidei ban leit sha ki khun kynthei shynrang, sha ka tnga, bad sha ka kmie jong u (ha ka Class 1). Kadei ban hiarpateng ha ki khun jong ki khun jong u, ki khun jong ka khun jongu, bad ruh sha ki khun ki hymmen  ki para jong u (Class 2). Hangne kidon ki kyndon Agnates bad Cognates. Agnates ka mut na ka liang ki bahaiing jong u tnga. Cognates kamut na ka liang ki bahaiing ka tnga jong u. Kumjuh ruh ïa ki jingdon jingem jong ka tnga, lada ka khlem ai jingthoh lypa shuwa ba kan ïap, kidei ban leit sha kitei kumba la thoh.

Ka Aiñ Muslim: Ka don ka jingïapher ha kiba ngeit ha ki Balang Sunni bad Shia. Ha ka Aiñ Balang Sunni, ka jinghiarpateng kadei ban leit sha kito ki khun ba la kha, bad ruh sha ki bahaiing ba la ai jingthoh lypa da u kpa. Ha ka Balang Shia, ka don ka Nasaab, kaba dei ka jingïadei na ka snam jingïadei na u kpa (ki hymen ki para jong u). Ka Sahbaab pat na ka jingïadei na ka jingïalong tnga bad ka tnga jong u (husband and wife).

Ka Aiñ Khristan: Ha kaba ïadei bad ka jingïohpateng, ki Khristan ki bud ryntih ïa ka Aiñ ba la shna da ki Phareng, ka Indian Sucession Act 1925, ka bymdon kano kano ka jingnoh shilliang ha ka jingïoh pateng hiarpateng. Baroh ki khun ki ïoh mar katjuh

Ka Aiñ Parsi: Ki Parsi ki shu kynnam bad ai bor lypa ïa la ki khun ha kaba ïadei bad ki jingïohpateng hiarpateng.

Ka Uniform Civil Code kadei ka Directive Principle of State Policy, ha kaba ki state ki lah ban pyntreikam hala ki jylla lajong ban wanrah ïa ki jingïaidbeit ïaid ryntih ki Aiñ ha ki longing longsem. Khnang ban wanrah:-

1. Ka jingïatylli ha baroh kawei ka India (One India is a Strong India).

2. Pynduh jaid ïa ka Vote Bank Politics (pynbiej pynshala jingsngew niam tang ban khring Vote por Election).

3. Ki Aiñ Niam bapher bapher ki don ki jingduna ban pynïaid beit katkum kane ka jingkylla jong ka juk (loopholes in Religious Personal Laws in modern life).

4. Pynduhjaid ïa ka jingpyrkhat pynrung jingsngewpher jaidbynriew hapoh ri India (to finish Cummunalism and Separate Mindset).

5. Kan ai bor shibun ïa ki Longkmie (more Rights to Women).

6. Baroh ki nong India dei ban don tang kajuh ka aiñ (no separate Laws for separate people).

7. Kan pynduh jaid ïa ki jingïasngewpher niam ha India (promote True Secularism not Pseudo Secularists).