Ki Barikor Riewlum Ka Ri India Ha Jharkhand

Ka lympung thohdur jong ki barikor riewlum ha Ri India ne Tribal Painting Camp la pynlong da ka Dr. Ram Dayal Munda Tribal Welfare Research Institute (TRI), Department of Schedule Tribe, Schedule Caste, Minority and...

Kynjatshai

— 5 minutes read

Ka lympung thohdur jong ki barikor riewlum ha Ri India ne Tribal Painting Camp la pynlong da ka Dr. Ram Dayal Munda Tribal Welfare Research Institute (TRI), Department of Schedule Tribe, Schedule Caste, Minority and Other Backward Classes Welfare, Government of Jharkhand ha ka shnong Patratu ka ba jngai kumba 28Km na ka nongbah Ranchi. Da ki spah ngut ki barikor riewlum na ki khathynriew tylli ki jylla ha Ri India ki la ïa shim bynta ha kane ka lympung ka ba la sdang naduh 28tarik Kyllalyngkot bad kan kut haduh 3tarik Rymphang, 2023. Ha kane ka lympung la pynbyrngia da ki kaitor bad nongshad tynrai ha man la ka janmiet. Hadien ba la duriap ban thohdur baroh shisngi, ki barikor ki la ïa ïohlad ban syllok ïa ka rukom im bad ki riti dustur jong kiwei pat ki riewlum ha kylleng ki thaiñ jong ka ri India.

Ki sur jingrwai bad ki jingshad tynrai ba bun rong jong ki riewlum na satlak ka Ri India ki long ki ba iphuh iphieng bad ka ba kham kongsan ka long ba ha ka khyndew trai jong ki riewlum Munda ha Jharkhand ki don ki khana hyndai ki ba tympang bad ki ba phalang ïa ka mynsiem ieid ri jong kita ki riewlum. Ki khana ki ba kham shynna ki long shaphang u khlawait Birsa Munda u ba im ka jingim ba synlar, hynrei u ba ingtyrkhong ban beh krad ïa ki phareng ki ba wan thombor ha kita ki spah snem ba la leit; bad kawei pat ka khan ka long shaphang kawei ka khyllud phareng ka ba ïapbieit ïa u wei u nongsharai blang tang namar ki sur myllung jong ka besli jong u. kita ki shijur ki la shlei ka jingieit thep mynsiem haduh ba ka la lam pat sha ka lanot ka ba syrtok haduh ba la shempap ki bapli ki shijur ba kyndeh jingieit markylliang. Ha kajuh ka rukom ki durthoh ki la phalang ïa ki snap tynrai bad ki jnit ki jnat jong ka thohdur mynnor na ki bynta bapher bapher kum ka Lanjiya Saura na Odisha, Warli na Maharashtra, Madhubani na Bihar, Bhil na Rajasthan, Kond na Madhya Pradesh, Pithura na Gujarat, Kuchipudi na Kerala, Jadopatiya na Jharkhand bad byllai kiwei kiwei ki rukom thohdur tynrai na ki deity jong ki paidbynriew bapher jong ka Ri India.

Napdeng ki jaitbynriew na ka thaiñ shatei lammihngi jong ka Ri India la mihkhmat da ki trairi na la ki jylla, ba kynthup ïa ki barikor Santhali bad Rabha na Assam, ki barikor Mizo na Mizoram, barikor Mao na Nagaland, barikor Galo na Arunachal Pradesh, barikor Debbarman na Tripura and barikor Khasi na Meghalaya. Ka long kaei kei ka ba phylla ba ñiar eh ban don ki barikor ba thoh ha sla na ka thaiñ, lait noh na ki Santhali, namar ba kiwei kiwei ki dei ki ba thohdur ba tylli met ki ba kynthup ruh ïa ki dur na ki jaiñ ba thir ba thaiñ hi ki riewlum na la ki jaka. Kumta ki dur-shab longblei (totemic) bad durmang ryntih (motif) jong ki deity rilum na ka thaiñ ki la long ki ba shohdur ban thoh dur ha slajaiñ (canvas) kum ki nongmuna ba pawdur bad ohshrong katkum la ki deity tynrai lajong. Ha kawei pat ka liang, dei tang ka jong ki Khasi ba ym don kano kano ka snap pawdur ba shynna ha ka thohdur tynrai namar ba baroh ki jynthaw naduh ki shang ki kriah, ki marnar, ki mawbynna, ki dur iing dur sem ne kino kino ki bynta jong ka deity tynrai ki long ki ba ym ju don kano kano ka rukom ohshrong.

Jar la katta u Lalremruata Varte of Mizoram u thohdur tynrai jong ki Mizo da ka ba kyntiew rasong ïa ka niam Khristan kum ka shlem ba ha kliar ban sharia ïa ki paidbynriew Mizo. U Lalhunkima u la sot na ki dur thoh ha mawbynna ki ba kynrei bha ha thaiñ Champhai ban pynwandur ha sladur jaiñ da ka ba buhti ruh na lade da ki katto katne ki snap tynrai ki ym da paw than ha kino kino ki thohdur tynrai Mizo. U nonghikai ha ka salonsari thohdur ha Tripura, u Mrinmoy Debbarma u la thohdur ïa u khlawait Birsa Munda na Jharkhand da ka saiñ pyrkhat lajong ban pawdur la ka sap tynrai lajong. U Ranjit Rabha bad Samudra Gupta na Assam ki la thohdur ïa ka durkhmat jong u Birsa Munda ha jamdien jong ka deiti tynrai Rabha lajong kum ban tehsong ïa ka jinglong riewlum salonsar. Ka Florence Lohu na ka jaitbynriew Mao ka la thohdur ïa ki puidkhmat jong ka jaitbynriew lajong la kumba sot na ki jaiñ tynrai ba bunrong jong ki Naga. U Ejum Riba na Arunachal Pradesh u la pynsyriem ïa u Khlawait Birsa Munda kum u Napoleon jong ka Ri France. U Raphael Warjri u la thohdur ïa u khlawait Birsa Munda kum u briew ba im synlar, hynrei u ba don ka mynsiem ka ba khia jingmut ïa la ka jaitbynriew ha ka ba la byrshem bad ka jinglong jong ki khlawait riewlum lajong, ki ba angnud ban pynher krad ïa ki mynder ki ba wan thombor.

Wat lada ka rong ka taw thohdur jong ki riewlum ka long kum ka lynti ban kyntiew bad pynneh pynsah ïa la ki riti riewlum lajong, hynrei ki rong ki rup jong ka juk mynta ki la phalang da ki dur tynrai jong ka jingim riewlum ha ka ba la sot na ki snap jong ki dur tynrai ki riewlum. Kine ki snap thawlade jong ki longshwa manshwa ki paw shynna ha ki dur ki dar ki ba kdew ba ka shaipyrthei ha ka mynnor ka la rasong shikatdei bad ka byrshem bad ka stadtip jong ka juk mynta.

Da i Raphael Warjri