Ka phang ka long kaba ïar bad kaba jylliew lada ngi ïa kren halor kane ka subject “KI KHRISTAN BAD KA POLITIKS”. Hynrei khyndiat tang kum ban shu ïa phylliew jingmut lang bad phi ki nongpule baieid jong ka Bri u Hynñiewtrep namar ngi ju ïohsngew bha barabor shaphang ka jingïakren ïa khana bad kynthoh pyrshah iwei ïa iwei pat da kaba ong ba u/kano kano kiba la long Khristan bad kiba bat ruh ïa ki kam ha ka Balang kim dei shuh ban ïa shim bynta ha ka Politiks. Kane ka jingkren bad jingïapyrshah iwei ïa iwei pat nga sngew ban ong ba ka long kaba bakla shibun ha ka jingpyrkhat briew hynrei ha ka jingshisha lada don u/ka ki nongïalam ne ki dkhot jong ka Balang kiba don ïa ka sap ka talen bad ki ‘riewshemphang kiba kwah ban ïa shim bynta ha ka Election kum ki Nongmihkhmat sha ka Dorbar Thaw aiñ kim dei ban khanglad ne pynduh jingkyrmen ïa ki hynrei la dei ban ai mynsiem bad pynshlur ïa kum kita ki parabangeit ne ki Khristan kiba don ïa ka mynsiem dap shynrang ban kit ïa ka lyngkor kum ki nongïalam jong ka ri bad jaitbynriew tangba ki dei pat ban kynmaw ba lada ki dei ki nongïalam ha ka Balang ki dei ban weng noh (resign) shuwa ïalade na ka kam ba ki bat ha ka Balang ym ban shakri ar kynrad.
Hynrei lada ngi phai khyndiat halor kane ki don pat katto katne kim hun bad kim sngewtynnad satia ba ki nongïalam ne ki dkhot jong ka kin rung ha ki Politiks ne kin ïa khleh bad ka Politiks, ngim lah shisha ban sngewthuh bad peiphang ki mut kumno? Ne ki mut aiu? Ïa kum kine ki jait “Propaganda”. Nga sngew ban ong ba hato kum ki Khristan da lei lei kim dei ban rung ha ka Politiks namar ka Politiks ka long kaba jaboh? Hato ki mut ruh ban khang ïa ki Khristan ne ki nongïalam jong ka Balang ban rung kum ki dkhot ha ki seng saiñ Hima Sima ba ka long kaba jakhlia? Ne ki mut ban ong ba ym bit da lei lei ban ïa jan bad ki briew jong ka Politiks kum ki MDC, MLA, MP ne bad kito kiba don ha ka Party jong ka Saiñ Hima Sima ha ka jingmut jongnga nga sngewthuh shai ba lada khlem u/ka briew ka Niam kam don bad lada khlem u/ka briew ka Politiks ruh kam don satia ha kane ka jylla ka jongngi bun kiba la long Khristan kumno kein ngin leh? Ngin kynmaw ruh ba ka ri India baieid jongngi ka ai ïa ka hok laitluid ban jied ïa ki Nongmihkhmat ban thawaiñ bad ban synshar ïa ka ri lyngba ka artikl a 326 te kumno ngin pyrkhat halor kane hooid; ka Niam bad ka Politiks ngim lah ban ïa khleh khawlang hynrei ka shong pat ha ngi ki briew ba kumno ban pynbynta ïa ka.
Lada ngi phai sha kawei pat ka bynta nga sngew ban ong ba hato kam dei kaba shisha ba dei namar ba ka Politiks ka la jngai na ka Niam bad na u Blei ba kan sa kylla jaboh, jakhlia bad khlem Blei. Ka Niam da lei lei kam ju hikai sniew ne hikai ban leh jakhlia ha ka synshar khaddar hooid; la sngewthuh ba dei lyngba ki briew hi ki la jngai na u Blei bad u Blei um don shuh ha ka synshar khadar bad ha ki jingleh jingkam baroh, hooid, ka Balang kam lah ban rung ha ka Politiks ha ki kynja pyrthei, hynrei ki jingsneng ki jingkraw ki jinghikai babha bad ki hok jong ka ki long ki phang pdeng ha ka Politiks namar ka Politiks ka dei ka jingshakri paidbah bad ka dei ruh ka kam iap kam im jong u paidbah bad ka dei ka kam kaba kyntang bad ngi dei ban kynmaw ïa kane ba ka jingshakri parabriew ka dei ka jingshakri ïa u Blei.
Dei namarkata nga sngew ban ai jingmut ïa ki Balang ba ki dei ban pynshlur ban kyntu ïa kito kiba don sap ha kane ka bynta ba ki dei ban mih shakhmat bad ban long kiba la khreh bha da kaba panpoh ïa u syngkai” bad ban klet noh pat ïa ka malade bad ki dei ban aiti lut da ka mynsiem kaba sngur bad hapoh ka jingïalam ka hok ka jingshisha ban wanrah ruh ïa ka jingsuk ka jingïaieid ïateh song bad ïa tylli ha ka jaitbynriew ym ban peit shiliang khmat ïano ïano.
Shuwa ba ngan pynkut ngin kynmaw khyndiat ïa u Kpa jong ka ri India u Mohondas Karamchan Gandhi u ong kumne: “Anynone who says that religion has nothing to do with Politics does not understand What religion is” (Uno uno uba ong ba ka niam kam don bynta eiei bad ka Politiks um sngewthuh satia ïa ka jingmut jong ka niam. Te dei na kane ka daw ngim dei ban ong ne sngewpher ba u/kano ki Khristan kim lah ban ïa shim bynta ba ka Politiks lada don u/kano kano kiba kren pyrshah ne pynrem ki la dei shisha ki riew sahbiej bad riewdum, namar ka juk mynta ka dei ka juk kaba la shai bad baroh ki briew ki la kiew bha khamtam ha ka jingnang jingstad bad jingshemphang.
Ka por ka iaid stet sa tang katno la jan dei ka por ban jied thymmai ïa ki nongmihkhmat sha ka ïing Dorbar thaw aiñ kumno ngi ïa pyrkhat kum ki Khristan ngi kloi ne em ban mih shakhmat ban shim kum ki Nongïalam ban kit ïa ka lyngkor na ka bynta ka ri bad jaidbynriew bad ngi kloi ne em ban ïa shim bynta ha ka Election ban pyndep ïa la ka jong ka hok ban thep vote ym ban thet kti ba ka dei ka kamram kiwei ym ka jongnga. Ka sorkar (Government) ka ñiew ba u/kano kano kiba la dap 18 snem shaneng ki dei ban ioh rung ha ka kyrteng thep votes lada ki la ioh kim leit thep ka sorkar (Government) ka kheiñ ba ki la iap bad bun ruh ka jingduhnong kaba khraw halor jong ki lada ki bym shym la pyndep ïa la ka jong ka hok kum u/ka nongshong shnong jong ka ri India.
Da u Bah N.Francis L.Thabah
