Kawei pa kawei ka jaitbynriew ka heh ka san katkum ka jinglong tynrai kaba u Nongbuh Nongthaw u la shap ai sap ai phong ha ka jingwan mih longbriew manbriew ha sla pyrthei. Dei pat ka bor shemphang bad jingshem sngewthuh ka jong u briew, katkum ka bor jinglah jong u, ban shat pynpaw ïa kata, la ha kano kano ka dur ka dar ka riam ka rup kaba paw bad ba lah ban iohi ban peit bad bishar, ban thew diengkot ïa kata ka tynrai longbriew kum ka jaitbynriew khlem peit ñiewbeiñ ne ban da sieh rong da kumwei pat, tang kum ka sla sohsyrtet, ne ban da leh pynhiardor ïa ka mut ka thmu ka pyrkhat ka pynshong jong ki kpa tymmen kiba la pynkhamti naduh ka tyllong ka tyndai ka mynphrang kaba sdang jong ka hyndai hynthai u khasi ki khana niam kiba ki longshuwa manshuwa ki la kren la ïathuh ki don hi la ka bor bad ka dor ban ktah jingsngew bad pynkynduh mynsiem ha kata ka jinglong tynrai kum ka jaitbynriew kum ka longdoh longsnam jong ka.
Baroh ki bynta ba la kyrwoh ha kata ka hok tynrai nongkynti kiba ka jaitbynriew ka kup ka phong naduh ka myndang long jong ka ki long ki dak ki shin kiba paw la ha ka ktien ka thylliej ka kup ka phong ki jingdeng jingkieng ka rwai ka siaw ka put ka tem ka shad ka kmen bad ka niam ki rukom bad kumta ter ter. Lah ban ong ba kum ka jaitbynriew khasi ba ïar ngi la ïa kynduh bad tyngkhuh bad kiwei pat ki bor ba pynkhynñiuh bad tynjuh ïa kita ki jinglong ba tynrai kiba ka dor bad ka bor shongsbai jong ki la khnap sbak ha u kyrwoh heh ba bat skhem jong ka Tipbriew ka tipblei bad ka kamai ïa ka hok. Dei ruh ha kine ki nongrim bad tynrai jinglong ba skhem ba ki longshuwa manshuwa ki la saiñ ïa ka dustur bad seng ïa ka Riti synshar ba beit ba ryntih ba suk ba saiñ.
Wat ha ka shad ka kmen ka Rong ka Biria ruh, ka bor bad tynrai pyrkhat briew kumba la suit la shor kum ka kyrsan ka kyrpad pynneh pynsah kaba ki longshuwa. Ki la shtah ha ryngkat ka kheiñ ka bishar ban lap ïa ka daw ba na ka longjot ka longrem ka shah iuhroit shah ibeiñ ki wan jei ki wan sar. Ia kine baroh ki la pharshi ha ka khana thuh tang jong ka krem ‘lamet’ latang, kaba saiñdur ïa ka Niam tynrai u Khasi kaba hikai ïa u ban wad ïa u Blei naduh la ka Rympei bad ban syllok ruh bad u da ka long mynsiem bakhuid ha baroh kiei kiei jong ka longbriew bad jingim pyrthei kaba un im tang shisien haduh ban da dkut u ‘sai hukum jong ka long briew pyrthei kaba u hi shimet shi long rynieng u la ioh diangti haba la pynhiar hukum ïa ka jingwan longbriew ha la ka kur ka jait, ka longïing longsem ban da ieit ïa la ka long rynieng bad ban da nang hi ruh ban ïa bud kylliang ïa kiwei ban ym pynthut jingsngew da lei lei ba sang ha sot bad ‘Mai u Blei,’ kaba kum u khasi u teh pylla la ki jingleh jingkam ha ka jingïadei briew.Kumta wat la u Khasi um don ka thoh ka purid hynrei ka bor sap tip shem sngewthuh ba la bsut u Blei Nongbuh Nongthaw ki plie lad plie lynti ïa u ban nisan kata ban sieh lama, ban ai rong ban ai rup ban pyneh pynbang bad pyn-pasiang bad pyntyrsiang da la ki khana, ki parom bad la ki pharshi, katkum ka sei rynieng longrynieng bad kiew rta jingïaid ki snem ki por jong ki longdien mandien ha ka pyrkhat khadi ba tynrai.
Sa kawei pat ka stad tip tynrai ki longshuwa ka long ka jingieit, jingïajan ba ka burom kylliang ïa ki jingbuh jingpynlong ka man ha la ka muluk ka jaka bad sawdong ka Ri u Hynñiewtrep ban kyntang kynrong ha ka jinglong mynsiem bad ka jingmaïan jong u Long Blei kaba ka pyrkhat khasi ki para kur para kha ba ki soh ha ka seng Niam na ka saiñ nia, ki longshuwa kim shim la klet, la sieh lama, ai rong ai rup ha ka shad ka kmen khasi jong ka por ba ki la long la don da ki kyntien lehniam pyndep rukom kaba ki pharshi na ka krem ‘ lamet latang ban seng la ka niam ba tang kawei bad la ki jingleh rukom, hadien ba la khad la mait ïa baroh ki lait ki bakla, ki leh tam leh duna na la ka longbriew leh jingbriew ban da kyrsan kyrbah pat ïa ka rngiew ka bishi bad hadien ba la mati ïa ka tyrut ka smer bad kiwei pat ki jingtlot longbriew kum u briew ki kyntien pynsngap pynsngew jong ka ksan rngiew, ka tap rngiew ka long ban pynsakhi ba nalor ka hok longbriew kaba u Blei Nongpynlong u la buh shimet shi long rynieng ki longshuwa ki la pharshi, ba ka niam hi ka long ka bor pyniaid jingim jong u briew ha man ki por, ha kano kano ka khep bad bynta jong ka longbriew.
Kumta, ka pharshi niam wat la ka ‘Shad Suk Mynsiem’ ruh ka long kaba la don lypa naduh kata ka khana jong ka krem ‘lamet latang, kaba ka pharshi jylliew jingmut bad jingkyntang jong ka kyrsan pynleit niam leh rukom:- Na u tdong jong u syiar, la kyrsan ïa u Thuia’ shad, na ki ar thapniang ka wait bad ka stieh bad ki sner kum ka khor ka khriam bad na u Khu u Khmi, kum ka ïa rong ka pla, kumta baroh kiei kiei ki pharshi ïa ka niam ba tynrai bad ki soh jong ka, ki paw pat ha baroh kiei kiei ki jingleh jingkam ban sakhi ruh kumba u Khasi u shad ha khmat la u nongthaw ha lympung jong ka duwan pyndep rukom ban bret ïa ka tlot jingleh briew u ainguh pat da ka shad ïa la u Nongthaw ban ïeng ka daw longbriew, bad ban da phai khmat pat u Blei ha la ka jingim pyrthei.
To ngin ïa burom bad pyntyrsiang pynpalei ha ka jingleh jingkam bad kane ka pyrkhat Blei jong u Khasi kaba la don naduh ka thymmei longbriew manbriew jong u la ha ka shad ka kmen bad kiwei, ban ïa sah synlar ha ‘Uta uwei Uba ki kyntien- ‘Shi hajar nguh’ ki long tang ïa ‘U’ hi ym ïa parabriew ne para bynriew ha kwiei pat ki kam ba ïa dei parabriew para bynriew. Kumba ki symboh ktien bad kyntien ki buhrieh ïa ki jingmut bapher bapher kum ka ktien don hukum, don kular, ba shong hok ba shongsbai. Kyrteng rngop ba la pynïadei pyniasoh ha ki long kyrteng shimet jong kine ki nongseng nongpyniaid ka pateng longbriew ba mynta pat ka shap sngew ïa kiwei pat ki jingsynrop ktien kiba ym lah pyrkhat kiba paw ha ka rong ka rup hynrei ki bym don ka jingmut. Lada ngin bishar pynngam jingmut ïa kane, imat la don ka thut, ka kjut, ka ring ka pajut, na shabar. Kum ki khasi ba tynrai aiu ngi don ban pynphai, hynrei ban lait ka thynrei sngewbriew ha pyrthei, ngin iam, ngin syntuid keiñ ha la u Longblei, ban ieng keiñ ka daw ksan ba hyndai- ba mynwei, ym ka bishar briew, hynrei ka Bishar Blei ka ban pynsuk pynpalei ban ym thut ym thynrei, ka long briew shi snieh pyrthei, ban da biang ha briew – ha Blei.
Kumba ka ‘Shad Suk Mynsiem’ ka long ka Shad Ainguh ai dem da kumta keiñ ngin shad nguh, ngin pyrnguh da ka jingmut bad jingsngew kiba khuid, kiba tlem naduh tyllong mynsiem ha la kut shadem.
Khublei -Khu-Hok! Shad Suk Mynsiem Ba Kmen Sha phi baroh ki para riew seng.
Da ka Kong Sweetymon Rynjah
